NIGUTE WAHITAMO UMUFASHA WIZERWA

Iyo uhisemo uwo mukundana, ushaka kumenya ko bazaba abizerwa, inyangamugayo, n’abizerwa – mu yandi magambo, ni abizerwa. Kubwamahirwe, hari ibimenyetso bike ushobora gushakisha bizaguha ibimenyetso byerekana imigambi ya mugenzi wawe.

Reba niba uwo muntu ari umwizerwa kandi w’inyangamugayo. Ugomba gusuzuma imico yihariye ya mugenzi wawe cyangwa umuntu ushobora kuba umufatanyabikorwa wawe mugihe kizaza. Imwe mu mico y’ingenzi ugomba gushakisha ni ukwizerwa no kuba inyangamugayo. Ibaze uti: “Uyu muntu agaragara ko yizewe kandi ari inyangamugayo?” na “Uyu muntu yerekana ate ko yizewe kandi ko ari inyangamugayo?”

Kurugero, urashobora kubona ko umuntu yigaragaza mugihe avuga ko bagiye kandi ntasohoka kumunota wanyuma kuri gahunda mufitanye.

Urashobora kandi kubona ko umuntu adashuka ibizamini cyangwa ibizamini, nubwo bishobora kuvaho. Iki nikigaragaza ko bafite kompasse ikomeye kandi ntibazafata inzira yoroshye niba bivuze akazi gake kuri bo.

Reba niba uwo muntu agushyigikiye. Umufatanyabikorwa wizerwa azubaha imico nubuhanga bwawe. Ugomba kumenya niba umuntu agaragaje ko ashyigikiye inyungu zawe n’intego zawe. Kugira umufasha wawe ushyigikiwe nabyo byerekana ko bagushimishije nkumuntu kandi bakitaho ejo hazaza.

Kurugero, urashobora kubona ko umuntu ahora yerekana imikino yawe cyangwa imikino yawe, cyangwa akora ibishoboka byose kugirango ahari. Birashoboka ko umuntu akora imirimo yinyongera murugo kuburyo ufite umwanya wo kwiga ikizamini cyangwa igihe cyo kumara umushinga wingenzi kumurimo.
Urashobora kandi kumenya ko umuntu akubwira mu buryo butaziguye, ati: “Ndagushyigikiye kandi ntekereza ko ibyo ukora ari byiza,” cyangwa, “Ndakwemera n’ubushobozi bwawe. Ndashaka kugutera inkunga mu buryo bwose bushoboka. ”

Menya niba umuntu akuze mumarangamutima.

Gukura mu marangamutima ni ikintu cy’ingenzi mu mibanire, kuko byerekana ko umuntu yorohewe mu ruhu rwe kandi ko yiteguye kukubera amarangamutima. Gukura mumarangamutima nikimenyetso cyiza cyubudahemuka nikimenyetso cyiza cyerekana ko umubano wawe ari mwiza.

Kurugero, umuntu ukuze mumarangamutima azakumva neza kandi ashyire ibyo akeneye kuruhande kugirango yibande kubyo ukeneye. Bazoroherwa no kuvuga ibyiyumvo byabo, ibyo bakeneye, nibikenewe nawe kandi biteguye kubaza icyo bashaka.

Umuntu ukuze mumarangamutima nawe azashobora kwifatira ibyemezo no guhitamo atabigizemo uruhare nabandi. Iyi ni imico myiza yo kugira kuko yerekana ko bashobora kubazwa ibyo bahisemo kandi bakaryozwa ibyemezo byabo.

Fata umwanya utekereze kubyo ubudahemuka busa nawe; reba ibintu bigaragara kimwe nibindi bihe byoroshye. Ubudahemuka bivuze kutabeshya (amarangamutima / umubiri / byombi)? Kutavuga ibibazo byihariye nabandi? Kwerekana ibikorwa bya sosiyete? Gufatanya kumyanzuro yimari mbere yo kugura? Kugenzura mbere yo kwiyemeza gahunda? Niki mubyukuri utegereje kubakunzi mugihe ukoresheje ijambo “ubudahemuka”? Ugomba kugira igitekerezo gisobanutse cyimyitwarire iyo ari yo kugirango ubashakishe mubandi kandi muganire kubyo.

Aho gutekereza ko ibisobanuro byawe byubudahemuka bihuye nuwo mukundana, ganira kubyerekeye imyitwarire yerekana ubudahemuka kuri wewe. Kurugero, umukunzi wawe yerekana umukino wawe wumupira wamaguru birashobora kwerekana ubudahemuka mumaso yawe. Ariko birashoboka ko umukunzi wawe atakwanga niba utagiye mubyabaye, kugirango batamenya ko ari ngombwa kuri wewe ko bajya mubirori byawe. Fata umwanya wo kwerekana imyitwarire yingenzi kandi ijyanye nibyo ukeneye kugirango mubane, kandi wemerere umukunzi wawe kubikora.

Mugihe ugerageza kumenya niba wahisemo umufasha wizerwa, ugomba gutekereza uburyo ukemura amakimbirane mumibanire yawe. Mwembi murashobora kuvuga kubibazo cyangwa ibibazo ushobora kuba ufite? Urashobora kuvuga kumugaragaro uko wumva umeze hamwe numukunzi wawe? Kugira ubuhanga bwiza bwo gutumanaho nubuhanga bwo gutega amatwi nibintu byingenzi byumubano wuzuye, wizerwa.

Urashobora kandi gutekereza uburyo umukunzi wawe akemura amakimbirane hagati yawe. Bararakara bagafunga? Bashoboye kuganira nawe kubyiyumvo byabo nibibazo byabo? Reba uko bitwara mubihe bigoye cyangwa bigoye kandi niba wumva bitwara muburyo bwiza, bwinyangamugayo.

Ugomba kandi gufata akanya ko gusuzuma niba ushobora kwiringira byimazeyo uwo muntu kandi niba bashobora kubikora nawe. Ibaze uti: “Nshobora kwiringira uyu muntu rwose?” Niba igisubizo ari “oya” cyangwa “birashoboka,” ugomba gusuzuma impamvu ushidikanya kwizera mugenzi wawe. Urashobora kwandika impamvu udashobora gusubiza “yego” kubibazo hanyuma ukareba niba impamvu za “oya” zidakosowe cyangwa zishobora gukemurwa numukunzi wawe.

Kurugero, urashobora kwandika ko udashobora kwizera umukunzi wawe kuko ntabwo ari inyangamugayo nawe kubyiyumvo byabo. Urashobora noneho gutekereza kuganira numukunzi wawe kubyerekeye kurushaho gufungura no kuba inyangamugayo nibyiyumvo byabo. Gushyikirana nabo kubibazo byawe birashobora kugufasha kumenya uko ubizera mugihe kizaza.

Ugomba kandi kureba ku gishushanyo kinini ukareba umubano wawe muri rusange. Tekereza aho umubano wawe watangiriye n’aho ugeze ubu. Birumva ko wowe na mugenzi wawe bakuze kandi bakuze hamwe? Umubano wawe urumva ukomeye ubu kuruta uko byari bimeze kera? Niba umubano wawe ari mwiza, imyumvire yawe yubudahemuka kuri mugenzi wawe igomba kwaguka mugihe kandi ugomba kumva ko ushobora kubizera nyuma yigihe kinini hamwe.

Niba wumva umubano wawe utaratera imbere nkuko wari ubyizeye mubijyanye no kwizerana n’ubudahemuka, urashobora guhitamo kuvugana numukunzi wawe uko umerewe. Ugomba gutekereza kubyo ushobora gukora byombi kugirango ushyire imbere umubano wawe kandi utezimbere kumva ubudahemuka.

Urashobora kuvuga byinshi kubyerekeye ubudahemuka bwumuntu ukurikije uko bafata abo bakunda nababegereye. Reba niba umukunzi wawe ari inyangamugayo kandi ni inyangamugayo nimiryango yabo ninshuti zabo cyangwa niba ari flake kandi zizewe. Umuntu wizerwa azubaha ababegereye kububaha, gushimwa, no kubitekerezaho. Birashobora kuba ibendera ritukura niba umukunzi wawe adashyigikiwe cyangwa yita kubabegereye nkuko bishoboka.

Kurugero, ugomba gusuzuma niba umuntu afata inshuti zabo ubudahemuka no kubitekerezaho. Bagerageza gushyigikira inshuti zabo mubyo bakora? Bagerageza kumarana umwanya nabagenzi babo bagakurikiza ibyo biyemeje inshuti zabo?

Ugomba kandi gutekereza uburyo umukunzi wawe afata umuryango wabo. Nubwo badashobora kuba hafi yumuryango wabo, barashobora gukomeza uko bashoboye kugirango bafashe umwe mubagize umuryango ukeneye cyangwa kugerageza gutunga umwe mubagize umuryango ubabaye cyangwa ufite ibibazo.

Ugomba kandi gutekereza niba umuntu ashoboye kwiyemeza ibintu no gukurikiza ijambo rye. Iki nikimenyetso cyingenzi cyimyitwarire yizerwa kandi yizewe. Urashaka umufatanyabikorwa udahuzagurika cyangwa udashobora kwiyemeza ikintu icyo aricyo cyose, kuko bishobora kuba ikimenyetso bafite ikibazo cyo kuba indahemuka kubari hafi yabo.

Kurugero, urashobora kubona ko umuntu afite ubuhanga bwo kohereza abantu inyuma no gusubiza ubutumwa bwinshuti zikeneye. Bashobora kandi gukora gahunda hamwe ninshuti cyangwa abo mukorana hanyuma bakareba ko bahora bagaragara bagashyiramo imbaraga.

Urashobora kandi kumenya ko umuntu ashoboye kwiyemeza gahunda zigihe gito na gahunda ndende hamwe nawe. Birashoboka ko utegura gahunda yo kurya mucyumweru gitaha kandi umuntu akemeza ko ashobora kubikora. Urashobora kandi gutegura ikiruhuko mumezi make hanyuma ukamenya ko umuntu yemeza ko ashoboye kujyana nawe mbere yuko biyemeza.

Ugomba kwitondera uburyo umuntu akorana nabandi kandi akemeza ko ari mwiza mugushiraho imipaka. Kugira imipaka nigice cyingenzi cyo kuba inyangamugayo, nkuko ushaka umukunzi ushoboye kuba inshuti ariko udakundana nabandi. Niba umuntu akunda kwiyegereza inshuti cyangwa abo mukorana kandi akaba atari mwiza kuvuga “oya,” ibi birashobora kuba ibendera ritukura.

Umukunzi wawe agomba kumenya igihe barengeje umurongo kandi birashoboka ko wizera ikizere mumarana umwanya nundi muntu cyangwa muguha amarangamutima menshi undi muntu. Niba ugaragaje impungenge zumubano wabo nundi muntu, bagomba kumva ibibazo byawe bakagerageza kukwereka ko ntacyo uhangayikishije.

Kurugero, ugomba kumenya niba umukunzi wawe ashoboye kugirana umubano nabahuje igitsina, cyangwa igitsina bakururwa, utarangije gukundana cyane cyangwa kuba hafi cyane. Uyu ashobora kuba umuntu bakorana cyangwa inshuti magara. Bagomba gushobora gukomeza umubano wubucuti, platonike nabandi kandi bagatanga umwanya uhagije mumibanire yawe.

Ugomba kandi gutekereza niba umukunzi wawe yariganye kera nabandi bafatanyabikorwa. Umuntu ufite amateka yuburiganya arashobora kugira ikibazo cyo kwiyemeza no gushaka umugore umwe. Ugomba gutekereza niba uhangayikishijwe n’ubudahemuka bwa mugenzi wawe kubera ibyo bakurikiranye hamwe nabandi bafatanyabikorwa hanyuma ukabibona nkibendera ritukura.

Niba ufite impungenge zijyanye n’ubudahemuka bwa mugenzi wawe, ugomba kubaganiriza kubyerekeye kwizerana no kwiyemeza. Mugenzi wawe agomba kugerageza kukwizeza ko bashobora kuba abizerwa kandi bakakwereka ko bashobora kuba abizerwa. Urashobora kandi kubasaba kukwereka ko bashobora kugirirwa ikizere kandi ko batazagushuka nkuko babikoranye nabandi bafatanyabikorwa kera.

Muganga w’urukundo

Joram Jojo